نقش خاک در تنوع بیابان ها

بسته به سنگ مادر، وضع اقلیم، و توپوگرافی خاک های مختلفی تشکیل می شود. این خاک های مختلف پوشش گیاهی متفاوتی را ایجاد می کند. از ویژگی های خاک های مناطق خشک و کامل نیافتگی است. در بیشتر موارد خاک متکامل یا واقعی تشکیل نمی شود. علت آن نامناسب بودن شرایط است.

سنگ های زیرین به علت فرسایش های آبی و بادی در سطح ظاهرشده اند که این امر، مسائل بیابان ها را حادتر می کند. بهترین خاک که قادر به ذخیره آب در خودش باشد خاک شنی است. وقتی خاک ها از نوع سیلتی باشند کشاورزی رونق گرفته و به مرور زمان تخریب ساختمان خاک زیاد می شود. علت آن عدم زهکشی این نوع خاک ها است.

نقش درجه حرارت و تغییرات آن در تنوع بیابان ها

نقش درجه حرارت و تغییرات آن در تنوع بیابان ها

درجه حرارت و تغییرات آن در بیابان ها مهم است. به طوری که در مناطق حاره ای، حرارت بالا و در مناطق معتدل تا حدودی کمتر است. این امر باعث استقرار پوشش گیاهی بهتری در این منطقه شده است.

به طور کلی هر چه از خط استوا به عرض های بالا حرکت کنیم تغییرات در طول سال بیشتر از تغییرات روزانه آن است. یعنی اختلاف تابستان با زمستان در مناطق بیابان های معتدله خیلی بیشتر از استوا است.

برای مثال در بیابان تیمنوسواقع در الجزایر تغییرات سالانه آن بین 15 تا 25 سانتیگراد، ولی در بیابانی در آسیای میانه 7 تا 37 درجه سانتیگراد است. این اختلافات گاهی  تا 90 درجه سانتیگراد هم می رسد. در بیابان های سیستان و بلوچستان در یک روز تغییرات دما از منفی 10 تا به اضافه 50 درجه یعنی 60 درجه ی سانتیگراد اختلاف اندازه گیری شده است.

مفهوم بیابان، بیابان زایی و بیابان زدایی

بیابان :

هرچند هنوز نخبگان این حوزه در رسیدن به بازنمودی دقیق و مورد توافق همه ی گرایش هـای علمی مرتبط با بیابان، به اجماع نرسیدهاند، اما از جمع بست دیدگاه های مختلف می توان به این نتیجـه رسید: 

«بیابان به مناطق رو به اضمحلالی اطلاق می شود که یا استعداد رویشی خود را کـاملاً  از دسـت داده اند و یا دامنه ی آسیب پذیری حیات گیاهی و جانوری در آن بالا باشد.»

به سخنی دیگر، آنچـه کـه در همه ی اقسام بیابان ها، در هر زیست اقلیم سرد یا گرمی و با هر فاصله و ارتفـاعی از دریـا بـه عنـوان صفت بارز و مشترک دیده می شود، دشواری رویش گیاهی و نقصان کمی تنوع زیستی است.

بیابان زایی :

به معنای تخریب سرزمین در مناطق خشک، نیمه خشک و خشـک نیمـه مرطـوب تحـت تـأثیر عوامل مختلف از جمله تغییرات آب و هوایی و فعالیت های انسانی است.

بیابان زدایی (مقابله با بیابان زایی) :

مجموع فعالیت هایی است کـه بخشـی از برنامـه توسـعه جـامع سـرزمین در منـاطق خشـک ، نیمه خشک و خشک نیمه مرطوب در راستای توسعه پایدار محسوب و هدف آن جلـوگیری یـا کـاهش تخریب سرزمین، احیاء زمین های تخریب شده و احیاء اراضی بیابانی شده است.